Każdy z nas lubi w jesienne, chłodne dni posiedzieć przy ognisku, a przy okazji zjeść coś smakowitego. Wracamy wtedy do dań pieczonych w kociołku z ogniska, zwanych pieczonkami, strykiem, duszakami, prażonkami, dymfokami, maścipulą? Można by długo wymieniać, bo nazwy się zmieniają, w zależności w jakim regionie kraju się znajdziemy.
Jednak zawsze to mile się spożywa, kiedy choć trochę poznamy historię tego tradycyjnego dania.
Potrawa wywodzi się ze Śląska, z okolic Zawiercia i Myszkowa, a  dokładniej z Poręby. To tam powstaje ona od ponad 200 lat a co roku jest organizowany ? Światowy Festiwal Prażonek?. Zrobienie prawdziwych prażonek, wymaga żeliwnego kociołka myśliwskiego. To podstawa do osiągnięcia niezwykłego smaku i aromatu. Sporządzane one są z ziemniaków duszonych w żeliwnym kociołku myśliwskim wraz ze smalcem, cebulą, kiełbasą i  boczkiem, przykryte liśćmi kapusty, a następnie dociśnięte szczelnie pokrywą i dokręcone śrubą. Odpowiednio doprawione solą i pieprzem. Podawane  zwykle z kefirem i mizerią.
Prażonki miały być podobno wymyślone i pierwszy raz uczynione w miejscowej karczmie. Bardzo szybko okazały się przysmakiem, który przyciągnął okoliczną ludność. Wspominali o tym, w swoich tekstach miejscowi regionaliści (M. Poleski, M. Fedorowski) , którzy opisywali tradycje i zwyczaje ziemi zawierciańskiej.
Jednak to nie jedyna historia pochodzenia tego popularnego dania w żeliwnym kociołku z ogniska.
Otóż istnieją też ?ziemniaki po cabańsku?. To tradycyjna jednogarnkowa potrawa chrzanowska.
Na ziemi chrzanowskiej jest nazywana pieczonymi lub ziemniakami po cabańsku. Nazwa ta pochodzi od Cabanów, ludności, która przybyła do Chrzanowa w XIII wieku, w czasach najazdów tatarskich.
To danie przygotowuje się z ziemniaków, jarzyn (marchew, pietruszka, cebula, liście kapusty, buraki) oraz wędlin, takich jak boczek czy kiełbasa (pierwotnie była to tylko słonina), w żeliwnym kociołku z nóżkami i pokrywą dociskaną wkręcaną śrubą, wstawianym w ognisko.
Tradycyjnie danie było przygotowywane w garnku kamionkowym lub żeliwnym kociołku bez pokrywy. Na wierzchu kładło się liście kapusty, a jako element dociskający używano darni wyciętej wraz z ziemią (rozia), odwróconej trawą do liści kapusty. Bywa, że mieszkańcy Chrzanowa i okolic, do tej pory w ten sposób przygotowują ta potrawę.